भारताच्या पूर्व किनारपट्टीवर पुन्हा एकदा निसर्गाने आपला रौद्र अवतार दाखवला आहे. (The east coast of India once again faces the fury of nature.)
“मोन्था” या चक्रीवादळाने आंध्र प्रदेशच्या किनारपट्टीवर येताच समुद्राची पातळी उंचावली, वारे प्रचंड वेगाने सुटले, आणि आकाश काळ्या ढगांनी व्यापले गेले.
(As Cyclone Montha made landfall on the Andhra coast, tides surged, winds roared, and dark clouds took over the sky.)
या चक्रीवादळाने केवळ आंध्र प्रदेशालाच नव्हे तर ओडिशा, तेलंगणा आणि तमिळनाडू या राज्यांनाही सतर्कतेच्या स्थितीत आणले आहे. भारतीय हवामान विभागाने (IMD) याला “गंभीर चक्रीवादळ” (Severe Cyclonic Storm) म्हणून वर्गीकृत केले आहे.
हा लेख मोन्था चक्रीवादळाची निर्मिती, मार्ग, परिणाम, प्रशासनाची तयारी, लोकांवरील परिणाम, आणि भविष्यातील शिकवण या सर्व बाबींचा सविस्तर आढावा घेतो.
मोन्था चक्रीवादळाची निर्मिती व गती (Formation and Movement of Cyclone Montha)
मोन्था चक्रीवादळाची सुरुवात बंगालच्या उपसागरात झाली. (It originated in the Bay of Bengal.)
ऑक्टोबरच्या तिसऱ्या आठवड्यात या समुद्रात दाबाचा पट्टा (low pressure area) तयार झाला. समुद्राच्या पृष्ठभागावरील तापमान सुमारे ३० अंश सेल्सिअस असल्याने जलवाष्पाचे प्रमाण वाढले, आणि त्यातून घनदाट ढगांची निर्मिती झाली.
(With sea surface temperature around 30°C, intense evaporation led to dense cloud formation.)
हळूहळू या प्रणालीने चक्रीवादळाचे रूप घेतले. २६ ऑक्टोबर रोजी हे “Deep Depression” बनले आणि त्यानंतर २७ ऑक्टोबरला ते “Severe Cyclonic Storm” मध्ये परिवर्तित झाले.
(From a deep depression, it strengthened into a severe cyclonic storm by October 27.)
IMD च्या मते, या वादळाचा मार्ग ईशान्य दिशेने आंध्र प्रदेशच्या काकीनाडा, मचिलीपट्टणम, आणि कोनाक भागाकडे होता.
आंध्र प्रदेशच्या किनारपट्टीवरील परिस्थिती (Condition on Andhra Coast)
28 ऑक्टोबर 2025 च्या पहाटे मोन्था चक्रीवादळाने आंध्र प्रदेशच्या किनारपट्टीला गाठले. (It made landfall near Andhra coast early on October 28, 2025.)
त्या वेळी वाऱ्याचा वेग ९० ते ११० किमी/तास इतका नोंदवला गेला.
The sea turned violent, fishermen reported waves as high as 3–4 meters.
काकीनाडा, विजयनगरम, नेल्लोर, आणि कृष्णा जिल्ह्यांमध्ये झाडे उन्मळून पडली, वीजपुरवठा खंडित झाला, आणि शेकडो घरांचे नुकसान झाले.
हवामान खात्याने Red Alert जाहीर केला आणि पावसाचे प्रमाण “अतिवृष्टी” (extremely heavy rainfall) या श्रेणीत पोहोचले.
प्रशासनाची तयारी आणि बचावकार्य (Government Preparedness and Rescue Operations)
चक्रीवादळाच्या आधीच प्रशासनाने मोठ्या प्रमाणावर उपाययोजना केल्या होत्या.
(Authorities had already mobilized massive precautionary measures.)
सावधगिरीचे आदेश (Precautionary Orders):
सर्व तटीय जिल्ह्यांमध्ये शाळा व महाविद्यालयांना सुट्टी जाहीर करण्यात आली. मासेमारीवर बंदी घालण्यात आली.
स्थलांतर (Evacuation):
सुमारे 50 हजार जास्त नागरिकांना किनाऱ्याजवळील गावांतून सुरक्षित ठिकाणी हलवण्यात आले.
प्रशासनाने 350 पेक्षा अधिक “राहत शिबिर” (relief camps) उभारले.
आपत्कालीन दलांची नेमणूक (Deployment of NDRF & SDRF):
राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल (NDRF) आणि राज्य आपत्ती दल (SDRF) यांनी 50 पेक्षा अधिक पथके पाठवली.
या पथकांनी वादळादरम्यान रस्त्यावर पडलेली झाडे, अडथळे आणि पूरग्रस्त भागातील नागरिकांना मदत केली.
मुख्यमंत्र्यांचा आढावा:
आंध्र प्रदेशचे मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांनी स्वतः नियंत्रण कक्षातून परिस्थितीवर नजर ठेवली आणि जिल्हाधिकाऱ्यांना तातडीने अहवाल सादर करण्याचे आदेश दिले.
चक्रीवादळाचे थेट परिणाम (Direct Impact of Cyclone Montha)
चक्रीवादळाच्या तडाख्याने आंध्र प्रदेशच्या किनारपट्टीवर प्रचंड हानी झाली.
(Heavy damage was reported along the Andhra coastline.)
पावसाचे तांडव:
गुन्टूर, कृष्णा आणि नेल्लोर जिल्ह्यांमध्ये 250 मिमीपेक्षा जास्त पाऊस झाला.
काही ठिकाणी १२ तास सलग पाऊस सुरू होता.
वीजपुरवठा खंडित:
जोरदार वाऱ्यामुळे विजेचे खांब आणि तारा कोसळले.
सुमारे 15 लाख घरांमध्ये वीजपुरवठा खंडित झाला.
मासेमारी व्यवसायाला फटका:
२०० पेक्षा जास्त मासेमारी नौका किनाऱ्यावर अडकल्या.
समुद्रात गेलेल्या काही नौका सुरक्षित परत आणण्यासाठी नौदलाची मदत घ्यावी लागली.
वाहतूक ठप्प:
रेल्वे आणि महामार्ग वाहतुकीवर परिणाम झाला.
विशाखापट्टणम–काकीनाडा मार्ग काही तासांसाठी बंद ठेवण्यात आला.
सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम (Social and Economic Impact)
आंध्र प्रदेश हा कृषिप्रधान आणि मासेमारीवर अवलंबून असलेला प्रदेश आहे. (Andhra Pradesh heavily depends on agriculture and fishing.)
चक्रीवादळामुळे दोन्ही क्षेत्रांना फटका बसला.
शेतीतील नुकसान:
धान, कापूस आणि भाजीपाला पिकांचे मोठे नुकसान झाले.
अंदाजे 75 हजार हेक्टर क्षेत्रातील पिके पाण्याखाली गेली.
घरांची हानी:
झोपडपट्टी भागात सुमारे 20 हजार घरे कोसळली किंवा अंशतः नुकसानग्रस्त झाली.
पर्यावरणावर परिणाम:
समुद्रकिनाऱ्याची वाळू धुतली गेली, प्रवाळभित्ती (coral reefs) आणि समुद्री गवत (marine grass) यावर परिणाम झाला.
पक्ष्यांच्या स्थलांतर मार्गांवर देखील अडथळे निर्माण झाले.
लोकांची भूमिका आणि मानवीता (Human Response and Solidarity)
चक्रीवादळाच्या वेळी स्थानिक लोकांनी एकमेकांना मदत केली.
(Communities displayed remarkable solidarity during the storm.)गावागावांत युवकांनी बचावपथकांना मदत केली, वृद्धांना व मुलांना सुरक्षित ठिकाणी नेण्यात सहकार्य केले.स्थानिक स्वयंसेवी संस्था (NGOs) आणि धार्मिक संघटनांनी अन्न-पाणी, ब्लँकेट, आणि औषधे वितरित केली.ही एकता आणि मानवीता यामुळेच अनेक जीव वाचले. (This sense of unity and compassion saved many lives.)
चक्रीवादळानंतरची स्थिती आणि पुनर्बांधणी (Post-Cyclone Situation and Rehabilitation)
चक्रीवादळ शांत झाल्यावर प्रशासनाने नुकसानाचा तातडीने आढावा घेतला.
(After the storm subsided, authorities began damage assessment and relief.)
आपत्तीग्रस्त भागात स्वच्छतेचे काम तातडीने सुरू करण्यात आले. आरोग्य विभागाने mobile medical units पाठवून आजारांचे नियंत्रण केले.पाण्याचा निचरा आणि वीजपुरवठा पुनर्संचयित करण्यासाठी 24×7 तास काम सुरू आहे.
केंद्र सरकारकडून आकस्मिक मदत निधी (Emergency Relief Fund) मंजूर करण्यात आला.
हवामान बदलाचा संदर्भ (Climate Change and Increasing Cyclones)
तज्ञांच्या मते, समुद्राच्या तापमानात होणारी वाढ ही चक्रीवादळांच्या तीव्रतेमागचे मुख्य कारण आहे.
(The rise in sea surface temperature is intensifying cyclones.)
गेल्या दशकात बंगालच्या उपसागरात अशा वादळांची वारंवारता 30% ने वाढली आहे.
मोन्था हे त्याच प्रवृत्तीचे उदाहरण आहे.
हवामान बदलामुळे (climate change) समुद्री वादळे अधिक तीव्र, दीर्घकाळ टिकणारी आणि धोकादायक होत आहेत.
भविष्यासाठी धडा (Lessons for the Future)
1 पूर्वसूचना प्रणाली (Early Warning System) अजून मजबूत करणे गरजेचे आहे.
2 तटीय गावांमध्ये storm shelters आणि उंच पायऱ्यांवर घरे बांधली पाहिजेत.
3 कृषी-विमा आणि आपत्ती निधी यांचे योग्य नियोजन हवे.