राष्ट्रध्वज
* आपल्या देशाचा राष्ट्रध्वज अशोक चक्रांकित तिरंगा आहे.
* राष्ट्रध्वज हे भारताचे पहिले राष्ट्रीय सन्मानचिन्ह आहे.
० केशरी (वरच्या बाजूला) पांढरा (मध्ये) आणि हिरवा (खालच्या बाजूला) असे तीन रंगाचे समान पट्टे असतात.
* राष्ट्रध्वजाची लांबी-रुंदी 3:2 प्रमाणात असते.
* अशोक चक्र निळ्या रंगाचे असून त्याला 24 आरे असतात.
* केशरी रंग : त्याग, बलिदान, तपस्या, धैर्य यांचे प्रतीक.
* पांढरा रंग : सत्य, शांतता, पावित्र्य यांचे प्रतीक.
* हिरवा रंग : समृद्धतेचे प्रतीक.
* अशोक चक्र : निळ्या रंगाचे धर्मचक्र सत्य धर्माचे आचरण करणारा संदेश.
24 आरे : चोवीस तास सतत धर्मानुसार गतिमान.
* राष्ट्रध्वज रचना समिती : पंडित नेहरू, सरदार पटेल इत्यादी सात सदस्य,
* घटना समितीने राष्ट्रध्वजास 22 जुलै 1947 रोजी संमती दिली.
राष्ट्रगीत :
* ‘जन-गण-मन..’ हे भारताचे राष्ट्रगीत आहे.
* राष्ट्रगीतात 55 शब्द आहेत.
* हे राष्ट्रगीत नोबेल पारितोषिकाचे पहिले भारतीय मानकरी रवींद्रनाथ टागोर यांनी रचले आहे.
* राष्ट्रगीत ५२ सेकंदात गायला हवे.
० १९११ साली काँग्रेसच्या कोलकाता येथील अधिवेशनात राष्ट्रगीत प्रथम गायिले गेले.
* ‘राष्ट्रगीत’ हे भारताचे राष्ट्रीय प्रतीक आहे.
राजमुद्रा :
* ‘राजमुद्रा’ हे भारताचे राष्ट्रीय प्रतीक आहे.
* सम्राट अशोकने सांची येथे उभारलेला चार सिंहांनी युक्त स्तूप भारताची राजमुद्रा आहे.
* या चार सिंहांपैकी एक सिंह दिसत नाही.
* राजमुद्रेच्या खाली डाव्या बाजूस घोडा तर उजव्या बाजूस बैल आहे. मधोमध अशोकचक्र आहे.
* राजमुद्रेच्या खालील बाजूस ‘सत्यमेव जयते’ हे वाक्य देवनागरी लिपीत कोरले आहे.
* राजमुद्रा भारताच्या सर्व कागदपत्रांवर उमटवलेली असते. (उदा. नोटा, नाणी, स्टँप इत्यादी).
राष्ट्रगीत :
* बंकिमचंद्र पाल यांनी लिहिलेल्या ‘वंदे मातरम्’ या गीताला राष्ट्रगीताचा दर्जा दिला आहे.
हे राष्ट्रगीत 1882 साली त्यांच्या ‘आनंदमठ’ या कादंबरीतून प्रसिद्ध झाले.
राष्ट्रीय कालगणना : • आपली राष्ट्रीय कालगणना सौर वर्षाशी निगडित आहे.
22 मार्च 1957 रोजी राष्ट्रीय कालगणनेचा स्वीकार करण्यात आला.
* भारतीय सौर वर्षाचा पहिला महिना चैत्र असून शेवटचा महिना फाल्गुन आहे.
भारताचा राष्ट्रीय प्राणी:
* वाघ हा आपला राष्ट्रीय प्राणी आहे.
* ‘पँथेरा टायग्रीस’ असे त्या वाघाचे शास्त्रीय नाव आहे.
* वाघ हा प्राणी शौर्य, साहस, धैर्य यांचे प्रतीक आहे.
भारताचा राष्ट्रीय पक्षी:
* मोर हा आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे.
* पॅओ क्रिस्टेंटस असे मोराचे शास्त्रीय नाव आहे.
* मोर हा प्राणी सौंदर्याचे प्रतीक आहे.
भारताचे राष्ट्रीय फूल:
* कमळ हे आपले राष्ट्रीय फूल आहे.
* ‘नेल्यूंबो न्यूसीफेरा’ हे कमळाचे शास्त्रीय नाव आहे.
* कमळ हे फूल समृद्धी, विकास, भरभराटीचे प्रतीक आहे.
भारताचा राष्ट्रीय खेळ : हॉकी
राष्ट्रीय फळ: आंबा
राष्ट्रीय बोधवाक्य:
सत्य मेव जयते
सत्याचा नेहमी विजय होतो
राष्ट्रीय जलचर: डॉल्फिन
राष्ट्रीय दिवस:
* स्वातंत्र्य दिन- 15 ऑगस्ट
* प्रजासत्ताक दिन – 26 जानेवारी