महाराष्ट्रातील प्रमुख शहरे व त्यांची प्रसिद्धी /Cities and their tourist attractions

१) मुंबई शहर, २) मुंबई उपनगर

मुंबई शहर व मुंबई उपनगर मिळून बृहन्मुंबई बनते. बृहन्मुंबईतील प्रसिद्ध ठिकाणे पुढीलप्रमाणे –

गेट वे ऑफ इंडिया, ताजमहाल हॉटेल, ओबेरॉय हॉटेल, एशियाटिक सोसायटी व ग्रंथालय, अल्बर्ट म्युझियम, छत्रपती शिवाजी वस्तुसंग्रहालय,अफगाण चर्च, राजाबाई विद्यापीठ, जहांगीर आर्ट गॅलरी, एस. एन. डी. टी. विद्यापीठ, हुतात्मा स्मारक मुंबई, महानगरपालिका ,गिरगाव चौपाटी, मलबार हिल, नाना-नानी पार्क, नेहरू पार्क ,म्हातारीचा बूट, तारापोरवाला मत्स्यालय ,हँगिंग गार्डन, कमला महालक्ष्मी मंदिर, हाजी अली दर्गा ,राजीव गांधी सी-लिंक, राणीचा बाग, रेसकोर्स, आयमॅक्स थिएटर, सिद्धीविनायक गणपती, प्रभादेवी मंदिर, म्युझियम, नेहरू प्लॅनेटोरियम ,चैत्यभूमी, राजगृह, पंडित जवाहरलाल नेहरू चित्रनगरी ,जुहू चौपाटी, अल्पाईवाला म्युझियम, माउंट मेरी चर्च, बोरिवली नॅशनल पार्क, घारापुरी लेणी (रायगड जिल्हा) – गेट वे ऑफ इंडियामधून नावेने जाता येते.

3) ठाणे जिल्हा :

* ठाणे : फुलपाखरू उद्यान, तत्त्वज्ञान विद्यापीठ, कौपिनेश्वर मंदिर.

* कल्याण : दुर्गाई किल्ला, मलंगगड, हाजी मलंग दर्गा.

* अंबरनाथ : शिलाहारकालीन प्राचीन शिवमंदिर.

* डोंबिवली : महाराष्ट्रातील पहिले डॉल्स म्युझियम.

* कारवा : कृषी पर्यटन केंद्र

* विरार : अर्नाळा सागरी किल्ला.

* वसई : पोर्तुगीजांनी बांधलेला किल्ला.

* वापे : निसर्ग पर्यटन केंद्र.

4) रायगड जिल्हा :

* रायगड : शिवरायांची राजधानी. प्रचंड डोंगरी किल्ला.

* अलिबाग : चुंबकीय वेधशाळा, कान्होजी आंग्रे समाधी.

* मुरूड : सागरी किल्ला.

* श्रीवर्धन : पेशव्यांचे मूळ गाव.

* माथेरान : थंड हवेचे ठिकाण.

* गागोदे : आचार्य विनोबा भावे जन्मस्थान.

* महाड : चवदार तळे.

* हरिहरेश्वर : पुरातन तीर्थस्थान.

* सासवणे : नानासाहेब करमरकर शिल्प संग्रहालय.

* शिवथरघळ : दासबोध ग्रंथ लेखन.

* कोलाड : काष्ठ-शिल्प संग्रहालय.

* शिरढोण : वासुदेव बळवंत फडके जन्मस्थान.

5) रत्नागिरी जिल्हा :

* रत्नागिरी : मत्स्यालय, पतितपावन मंदिर, टिळक स्मारक.

* दापोली : कृषी विद्यापीठ, वसुंधरा इको गॅलरी, जैव विविधता प्रांगण.

* मुरूड : महर्षी कर्वे यांचे जन्मस्थान.

* गणपतीपुळे : श्री गणपती मंदिर.

* डेरवण : शिवसृष्टी [शिल्पाकृती]
* पावस: स्वामी स्वरूपानंद समाधी,

* देवरूख थंड हवेचे ठिकाण,

* राजापूर : गंगातीर्थ,

* मालगुंड : केशवसुतांचे जन्मगाव,

* लोटे परशुराम: ऐतिहासिक मंदिर,

* संगमेश्वर: छ. संभाजी महाराज स्मारक,

* हर्णे : सुवर्णदुर्ग,

6) सिंधुदुर्ग जिल्हा :

* मालवण : सिंधुदुर्ग किल्ला.

* कणकवली : गोपुरी आश्रम,

* ओरोस : जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण.

* सावंतवाडी : खेळणी.

* आंबोली: थंड हवेचे ठिकाण.

* वेंगुर्ला : डचांची वखार-वास्तू,

7) कोल्हापूर जिल्हा :

* कोल्हापूर : महालक्ष्मी मंदिर, शिवाजी विद्यापीठ, रंकाळा तलाव, केशवराव भोसले नाट्यगृह, पेंढारकर चित्रनगरी, चंद्रकांत मांडरे आर्ट गॅलरी, खासबाग मैदान, कळंबा तलाव,

* खिद्रापूर : प्राचीन कोपेश्वर मंदिर,

* पन्हाळा : पन्हाळगड, थंड हवेचे ठिकाण,

* नृसिंहवाडी : कृष्णा-पंचगंगा संगम, दत्त मंदिर.

* बाहुबली : जैनांचे तीर्थस्थान,

* पारगड : एक सुंदर थंड हवेचे ठिकाण.

* रांगणा किल्ला : निसर्गरम्य किल्ला.

* पाटगाव : मौनी महाराज समाधी,

* नेसरी : प्रतापराव गुजर समाधी.

* भुदरगड : प्रसिद्ध किल्ला.

* दाजीपूर : गवा अभयारण्य, बिबट्या, सांबर, सांबर यांचे वास्तव्य.
8) सांगली जिल्हा :

* सांगली: जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण नाथपंडरी

* हरिपूर : कृष्णा-कोयना संगम.

* बत्तीस शिराळा : नागपंचमी असव.

* औदुंबर : कृष्णाकाठचे प्रसिद्ध दमोदर

* देवराई सागरेश्वर अभयारण्य, यशवंतराव चव्हाण यांचे जन्मस्थान

9) सातारा जिल्हा :

* सातारा : जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण, सैनिक स्कूल, अजिंक्यतारा किल्ला कर्मवीर भाऊराव पाटील समाधी.

* महाबळेश्वर: थंड हवेचे ठिकाण, कृष्णा, कोयना, वेण्णा, सावित्री, गायत्री या नद्यांचे उगमस्थान,

* पाचगणी: थंड हवेचे ठिकाण, टेबल लैंड पॉईंट

* वाई : गणपती मंदिर, मराठी विश्वकोश निर्मिती केंद्र

* शिखर शिंगणापूर : शंभू महादेव मंदिर.

* कराड : कृष्णा-कोयना संगम, प्रीतिसंगम, यशवंतराव चव्हाण समाधी

* औंध: श्री भवानी संग्रहालय,

* गोंदवले: गोंदवलेकर महाराजांची समाधी.

* नायगाव : सावित्रीबाई फुले जीवनदर्शन शिल्पकृती.

* कासचे पठार : महाराष्ट्राची फ्लॉवर व्हॅली.

10) सोलापूर जिल्हा :

* सोलापूर : जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण, भुईकोट किल्ला, हुतात्मा बाग, सायन्स पार्क व प्लॅनेटोरियम, मोतीबाग तलाव.

* पंढरपूर : विठ्ठल मंदिर,

* अक्कलकोट : अक्कलकोट स्वामी मठ.

* मंगळवेढा : दामाजीपंत, संत चोखामेळा, कान्होपात्रा यांचे जन्मगाव

11) पुणे जिल्हा :

* पुणे : जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण, मुळा-मुठा संगम, पर्वती, शनिवारवाडा केळकर संग्रहालय, दगडूशेठ हलवाई गणपती, ‘पॅपिलॉन’ फुलपाखरू उद्यान, कुसुमताई शहा प्लॅनेटोरियम, लालमहाल.
* देहू : संत तुकारामांचे जन्मगाव व समाधी.

* आळंदी : संत ज्ञानेश्वरांची समाधी

* जुन्नर : शिवनेरी किल्ला, शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थळ.

* लोणावळा : थंड हवेचे ठिकाण.

* सासवड : संत सोपानदेव समाधी.

* जेजुरी : श्री खंडोबा देवस्थान.

* राजगुरूनगर : हुतात्मा राजगुरुचे जन्मगाव.

* आर्वी : उपग्रह संदेशवहन केंद्र.

* वढू : छत्रपती संभाजी महाराज समाधी.

12) अहमदनगर जिल्हा :

* अहमदनगर : जिल्ह्याचे मुख्यालय, भुईकोट किल्ला.

* भंडारदरा : प्रवरा नदीवरील धरण.

★ शिर्डी : साईबाबांचे मंदिर.

* पुणतांबे : चांगदेवांची समाधी.

* मढी : कानिफनाथ जत्रा.

* नेवासे : संत ज्ञानेश्वरांनी येथे ‘ज्ञानेश्वरी’ हा ग्रंथ लिहिला..

* राळेगणसिद्धी : अण्णा हजारे यांचे गाव.

* शनिशिंगणापूर : शनिदेवाचे पवित्र स्थान.

13) नाशिक जिल्हा :

* नाशिक : जिल्ह्याचे मुख्यालय, पंचवटी, मुक्तिधाम, तपोवन.

★ त्र्यंबकेश्वर : बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक, निवृत्तिनाथ समाधी.

* भगूर : स्वातंत्र्यवीर सावरकर जन्मगाव.

★ माळेगाव : गारगोटी खनिज संग्रहालय.

14) जळगाव जिल्हा :

* जळगाव : जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण, तेलबिया संशोधन केंद्र.

* मुक्ताईनगर : संत मुक्ताबाई समाधी.

पाल : थंड हवेचे ठिकाण.

15) नंदुरबार जिल्हा :

* नंदुरबार : जिल्ह्याचे मुख्यालय, शिरीषकुमार स्मारक.
* तोरणमाळ : थंड हवेचे ठिकाण

16) धुळे जिल्हा :

* धुळे : जिल्ह्याचे मुख्यालय, गांधी तत्त्वज्ञान मंदिर,

17) जालना जिल्हा:

* जालना : जिल्ह्याचे मुख्यालय, प्राचीन जैन मंदिर.

* जांब : संत रामदासांचे जन्मगाव.

* अंबड : खंडोबा मंदिर.

18) औरंगाबाद जिल्हा :

* औरंगाबाद : जिल्ह्याचे मुख्यालय, बिबी का मकबरा.

* दौलताबाद : दौलताबाद किल्ला.

* खुल्दाबाद : औरंगजेबाची समाधी.

* पैठण : संत एकनाथांची समाधी.

* अजंठा-वेरूळ : जगप्रसिद्ध लेणी.

19) नांदेड जिल्हा :

* नांदेड : जिल्ह्याचे मुख्यालय, गुरू गोविंदसिंग समाधी.

20) बीड जिल्हा :

* बीड : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* परळी-वैजनाथ : वैजनाथ मंदिर.

* आंबेजोगाई : जोगाई मंदिर, मुकुंदराज समाधी.

* मांजरसुंभा : धबधबा.

* पाटोदा : धबधबा.

21) परभणी जिल्हा :

* परभणी : जिल्ह्याचे मुख्यालय, कृषी विद्यापीठ.

* जांभूळबेट : एक सुंदर बेट.

★ पूर्णा : जवळच पूर्णा-गोदावरी संगम.

22) उस्मानाबाद जिल्हा :

* उस्मानाबाद : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* तेर : बौद्ध स्तूप.  *तुळजापूर:तुळजाभवानी मंदिर.
* कुंथलगिरी। जैन तीर्थ

23) लातूर जिल्हा :

* लातूर: जिल्ह्याचे मुख्यालय,

24) अकोला जिल्हा

* अकोला: जिल्ह्याचे मुख्यालय, पंजाबराव कृषी विद्यापीठ,

* बाळापूर : मिर्झाराजे जयसिंग छत्री.

* शिरपूर: पार्श्वनाथ मंदिर,

25) नागपूर जिल्हा :

* नागपूर : जिल्ह्याचे मुख्यालय, महाराष्ट्राची उपराजधानी, दीक्षाभूमी, सीताबर्डी किल्ला, रमण विज्ञान केंद्र.

* रामटेक : महाकवी कालिदास स्मारक, संस्कृत विद्यापीठ,

26) यवतमाळ जिल्हा :

* यवतमाळ : जिल्ह्याचे मुख्यालय,

* उनकेश्वर : गरम पाण्याचे झरे,

27) अमरावती जिल्हा :

* अमरावती : जिल्ह्याचे मुख्यालय, तपोवन,

* मोडारी : संत तुकडोजी महाराज आश्रम,

* चिखलदरा : थंड हवेचे ठिकाण,

28) बुलडाणा जिल्हा :

* बुलडाणा : जिल्ह्याचे मुख्यालय,

* लोणार सरोवर : उल्कापातामुळे निर्माण झालेले जगप्रसिद्ध सरोवर,

* सिंदखेड : राजमाता जिजाबाई यांचे जन्मगाव,

* शेगाव: गजानन महाराज समाधी.

29) हिंगोली जिल्हा:

★ हिंगोली : जिल्ह्याचे मुख्यालय,

* नरसी: संत नामदेवांचे गाव.
30) वर्धा जिल्हा :

* वर्धा : जिल्ह्याचे मुख्यालय, मगन संग्रहालय, सेवाग्राम, बापू कुटी.

* पवनार : आचार्य विनोबा भावे यांचा परमधाम आश्रम.

* आर्वी : जैन काच मंदिर.

31) भंडारा जिल्हा :

* भंडारा : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* नवेगाव-बांध : राष्ट्रीय उद्यान.

* नागझिरा : अभयारण्य.

32) चंद्रपूर जिल्हा :

* चंद्रपूर : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* भद्रावती : बौद्ध स्तूप.

* वरोडा : बाबा आमटे यांचा आनंदवन प्रकल्प.

33) गडचिरोली जिल्हा :

* गडचिरोली : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* हेमलकसा : आदिवासी विकास केंद्र.

34) वाशिम जिल्हा :

* वाशिम : जिल्ह्याचे मुख्यालय, प्राचीन गाव.

35) गोंदिया जिल्हा :

* गोंदिया : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

36) पालघर जिल्हा :

* पालघर : जिल्ह्याचे मुख्यालय.

* औंडा नागनाथ : हेमाडपंथी शिवमंदिर, बारा ज्योतिर्लिंगापैकी एक.

Leave a comment